MAANA YA KOMPYUTA

Kompyuta au Kinakilishi katika tafsiri ya Kiswahili ni kifaa au mashine ambayo inafafanua

na kunyumbulisha/kuchakata (process) habari isiyo rasmi (data) kwenda katika habari

rasmi (information) ambayo mtumiaji au mtu anaweza kuielewa na kuifanyia kazi

kutokana na maelekezo kiliyopewa na mtu. Hivyo kompyuta kama kompyuta kwa hakika haifanyi

kazi bila kupewa maelekezo. Bila kupewa maelekezo ifanye jambo gani kompyuta ni kama kopo!

Hii inabadilisha kabisa imani kuwa kompyuta inafanya kazi kuliko binadamu na kwamba ina

uwezo wa juu kuliko hata ubongo wa binadamu! Bila binadamu kompyuta haiwezi kuwapo.

Hiki ni kifaa ambacho hakika kimebadilisha maisha ya binadamu katika karne ya ishirini na

kuweza kuyafanya kuwa rahisi zaidi kwa maana ya kutenda kazi kwa ufanisi wa hali ya juu. Neno

Kompyuta, kwa kimombo ‘Computer’; linataokana na neno ‘computing’ likiwa na maana ya

kukokotoa au kuchanganua hesabu kama kujumlisha, kugawanya, kutoa na kuzidisha. Kompyuta

ina historia ndefu kutoka katika kipindi cha kabla ya kuzaliwa Kristo ambako watu mbalimbali

kama Charles Babbage,

Lakini kifaa cha kwanza kabisa ambacho kinafanana kiutendaji na kompyuta ya leo hii

kiligunduliwa mnamo karne ya 20 (kati ya mwaka 1940 – 1945) ingawa nadharia ya kompyuta na

mashine mbalimbali zinazofanana nayo vilikuwapo kabla kama nilivyosema hapo mwanzo.

Mfululizo wa ugunduzi wa kompyuta ambazo zilikuwa na nguvu ya kutosha kufanya hisabati na

hata kutunza kiasi kidogo cha kumbukumbu ulifanyika kati ya miaka ya 1930 na 1940. Utumiaji

wa vifaa vya ki-eletroniki katika mfumo wa digital ambao uligunduliwa na kuendelezwa kwa kiasi

kikubwa na mtu aliyeitwa Claude Shannon mnamo mwaka 1937 ulifanikisha kwa kiasi kikubwa

kuimarisha ubora wa kompyuta hizo.

Kompyuta inaweza kuelezewa kuwa imepitia hatua kadhaa katika kufikia ubora ilionao sasa. Kati

ya miaka ya 1940 mpaka miaka ya 1950 kompyuta ilikuwa ikitengenezwa kwa teknolojia

iliyojulikana kama vacuum tube. Hii ilikuwa ni teknolojia ambayo ilikuwa ikitumia tubes ndogo

mfano wa vichupa vidogo ambavyo viliondolewa hewa ndani na kuvitengeneza katika mfumo

ambao viliweza kupitisha umeme ambao ndiyo uliunganishwa katika chombo kizima kwa ajili ya

kufanya kazi(kumbuka hata kompyuta ya sasa hufanya kazi kwa kutumia mtiririko wa elektron

ambao umefanywa katika mfumo maalum). Mfano wa kompyuta hizi ni Konrad Zuse's

electromechanical au "Z machines" au Z3 (1941), Atanasoff–Berry Computer (1941), Colossus

computer (1944) ambayo ilitumika kwa ajili ya shughuli za siri katika jeshi la uingereza na

ilitumika katika kupata taarifa za siri za jeshi la ujerumani katika vita ya pili ya dunia, Harvard

Mark I (1944) na kompyuta iliyotumika na jeshi la Wamarekani iliyojulikana kama ENIAC.

Hata hivyo teknolojia hii ya vacuum tubes ilitumika mpaka mwishoni mwa miaka ya 1950 na

mwanzoni mwa miaka ya 1960 kulizinduliwa teknolojia mpya inayofahamika kama transistor

technology. Kompyuta zilizotumia teknolojia hii ziliweza kufanya kazi kwa urahisi zaidi, hazikuwa

aghali sana, zilikuwa ndogo, zilitumia umeme mdogo zaidi na ziliweza kufanya kazi kwa uhakika

zaidi kuliko zile za mwanzo. Kumbuka kuwa kompyuta za mwanzo zilikuwa na ukubwa sawa na

chumba kikubwa cha nyumba! Teknolojia ambayo mpaka sasa inatumika katika utengenezaji wa

kompyuta inaitwa integrated circuit technology. Teknolojia hii ilizinduliwa mnamo miaka ya 1970.

Ni teknolojia hii ambayo imesababisha kuzaliwa kwa kompyuta ambazo ni ndogo zaidi kuweza hata kubebwa katika kiganja cha mkono! Hii ni kea sababu ya kuundwa kwa kifaa kijulikanacho

kama microprocessor ambacho ndicho kama ubongo wa kompyuta. Kifaa hiki kina ukubwa wa

kama saizi ya milimita tano kwa nne. Ingawa kina umbo ndogo sana lakini kina jumla ya zaidi ya

transistor (sakiti ndogondogo zinazofanya kazi kwa ushirikiano) milioni moja!